Elizabeth Loftus i studia nad pamięcią: czy można tworzyć fałszywe wspomnienia?
Kiedy zaczynamy myśleć o tym, jak działa pamięć, bardzo łatwo wpaść w pokuszenie, że mózg działa jak komputer. Najbardziej intuicyjną jest wiara w to, że wspomnienia są w rzeczywistości informacjami przechowywanymi w przeszłości, które pozostają odizolowane od reszty procesów umysłowych, dopóki nie musimy pamiętać tych doświadczeń, wiedzy lub umiejętności. Jednak wiemy również, że wspomnienia często oferują zniekształcony obraz przeszłości.
Teraz ... wspomnienia są niedoskonałe, ponieważ pogarszają się z prostym upływem czasu, czy też to, czego doświadczamy po "zapamiętaniu", że informacje modyfikują nasze wspomnienia? Innymi słowy, czy nasze wspomnienia są odizolowane od reszty procesów metalowych, które występują w naszym mózgu, czy też mieszają się z nimi do punktu zmiany?
Co prowadzi nas do trzeciego, bardziej niepokojącego pytania: czy można stworzyć fałszywe wspomnienia? Amerykańska psycholog Elizabeth Loftus poświęciła kilka lat swojego życia na badanie tego tematu .
Elizabeth Loftus i psychologia poznawcza
Kiedy Elizabeth Loftus rozpoczęła swoją karierę w badaniach, psychologia poznawcza zaczęła ujawniać nowe aspekty funkcjonowania procesów umysłowych. Wśród nich oczywiście pamięć, jeden z tematów, które wzbudziły największe zainteresowanie, będąc podstawą do nauki, a nawet tożsamości osób .
Jednakże w dziedzinie sądownictwa istniał inny, bardziej pragmatyczny powód, dla którego badanie dokumentacji pamięci było bardzo wygodne: należało określić, w jakim stopniu informacje przekazane przez świadków uczestniczących w badaniach są wiarygodne, lub dla samych ofiar przestępstw. Loftus skupił się na badaniu nie tylko tego, że wspomnienia tych ludzi mogą być fałszywe lub całkowicie zmodyfikowane , ale to inni ludzie wprowadzili w nich fałszywe wspomnienia, nawet jeśli były zamierzone.
Eksperyment samochodowy
W jednym z jego najsławniejszych eksperymentów Loftus zwerbował grupę ochotników i pokazał im nagrania, w których pojazdy mogły się zderzać ze sobą. Po tym etapie śledztwa psycholog odkrył coś bardzo ciekawego.
Kiedy ochotnicy zostali poproszeni o zapamiętanie zawartości nagrań, użyto kilku bardzo konkretnych fraz, aby powiedzieć im, że muszą wywołać to, co widzieli. W przypadku niektórych osób użyte w nich wyrażenie zawierało słowo "kontakt", podczas gdy w innych słowo to zostało zmienione na "uderzenie", "zderzenie" lub "rozbicie". Reszta zdania była zawsze taka sama dla wszystkich ludzi i zmieniła tylko słowo, z którym opisywano akcję zderzenia. To, o co proszono wolontariuszy, to wyrażenie opinii o prędkości, z jaką jadą pojazdy, które widzieli.
Chociaż wszyscy wolontariusze widzieli to samo, zauważyła to Elizabet Loftus sposób, w jaki zostali poproszeni o zapamiętanie tego, co pojawiło się w filmach, zmieniło ich wspomnienia , Ludzie, którzy otrzymali instrukcje zawierające słowa "skontaktowali się" i "uderzyli", powiedzieli, że pojazdy jeżdżą z niższą prędkością, podczas gdy było to znacznie wyższe, jeśli zapytano ludzi, z którymi zostali poproszeni. Użyto terminów "zderzenie" i "roztrzaskanie".
Oznacza to, że wspomnienia ludzi różniły się w zależności od stopnia intensywności szoku sugerowanego przez słowa używane przez członków zespołu badawczego. Jedno słowo może sprawić, że ochotnicy przywołają nieco inne sceny na temat tego, co widzieli .
W centrum handlowym
Wraz z kolizyjnym eksperymentem filmików wideo, Elizabeth Loftus dostarczyła dowodów na to, jak informacje podane w teraźniejszości mogą zmienić wspomnienia. Jednak jego odkrycia poszły dalej, pokazując, że możliwe jest "wprowadzenie" fałszywych wspomnień do pamięci poprzez sugestię .
To dochodzenie było nieco bardziej skomplikowane, ponieważ aby je przeprowadzić, konieczne było posiadanie informacji o życiu wolontariuszy. Właśnie dlatego Loftus związał się z przyjaciółmi lub krewnymi każdego z nich.
W pierwszym etapie śledztwa, wolontariuszom powiedziano po kolei, cztery anegdoty o dzieciństwie każdego z nich. Trzy z tych wspomnień były prawdziwe, a wyjaśnienia dotyczące tych doświadczeń zostały skonstruowane dzięki informacjom, które krewni ochotników przekazali Loftusowi, ale jeden był fałszywy, całkowicie wymyślony. W szczególności ta fikcyjna anegdota dotyczyła tego, jak uczestnicy zgubili się w centrum handlowym, gdy byli mali .
Kilka dni później ochotnicy ponownie rozmawiali i zapytali, czy pamiętają cokolwiek o czterech historiach, które zostały im wyjaśnione w pierwszej części badania. Jedna na cztery osoby powiedziała, że pamiętali coś, co się stało, gdy zgubili się w centrum handlowym. Ale dodatkowo, kiedy powiedziano im, że jedna z czterech opowieści była fałszywa i poproszono o zgadnięcie, która z nich była czystą fikcją, pięć z 24 osób, które wzięły udział, nie udzieliło poprawnej odpowiedzi. Z minimalnym wysiłkiem ze strony Elizabeth Loftus, w jego pamięci zapanowała fałszywa pamięć
Implikacje tych badań
Odkrycia dokonane przez Elizabeth Loftus były gwałtownym wstrząsem dla systemów sądowniczych na całym świecie , przede wszystkim dlatego, że wskazywali, że wspomnienia mogą zostać zniekształcone bez naszego zauważenia, a zatem informacje z pierwszej ręki podawane przez świadków i ofiary nie muszą być wiarygodne. To spowodowało, że zasób podtrzymywania wersji tego, co stało się z materialnymi dowodami, został uznany za bardzo potrzebny.
