Teoria idei Platona
Często mówi się, że Sokrates był ojcem zachodniej filozofii, tak jak ją dzisiaj rozumiemy, ale te zasługi nie służyły do zaćmienia wkładu jego ucznia, Platona.
Ten Ateńczyk, urodzony w V wieku p.n.e. C., zaczął interesować się dalszym rozwojem filozofii moralnej, która charakteryzowała jego nauczyciela, ale W końcu stworzył coś bardzo odmiennego, koncentrując się na naturze tego, co istnieje, a nie na tym, co należy zrobić, a czego nie należy robić. , Ten wkład znany jest jako teoria idei Platona.
Świat ideału
Platon powrócił do podstawowych pytań, od których odchodzili filozofowie przedsokratejscy: Co tam jest? Jak działa kosmos? Ateńczyk zauważył, że podczas gdy wielkie ideały, które kierują działaniami ludzi, takie jak dobro i sprawiedliwość, są doskonałe i ważne wszędzie, niezależnie od kontekstu, świat wokół nas zawsze się zmienia, jest zależny od siebie. wszystkiego, co dzieje się w czasie i przestrzeni: drzewa rosną i wysychają, ludzie starzeją się i znikają, góry są modyfikowane przez burze, morze zmienia kształt w zależności od wiatru itp.
Ponadto nic, co możemy wiedzieć o naszym środowisku, nie jest uniwersalne , ponieważ zależy to od punktu widzenia każdej osoby, a nawet od informacji, które mamy dostępne. Wół może być stosunkowo duży, widziany z daleka, ale jeśli podejdziemy do niego, możemy zauważyć, że drzewo, które ma po swojej stronie, jest praktycznie krzakiem, a zatem zwierzę jest raczej małe.
I pomimo tego, za tym, co widzimy, zdają się być idee, dzięki którym rozumiemy chaos zmieniającej się materii, która tworzy pejzaże, przez które przechodzimy: kiedy widzimy drzewo oliwne, wiemy, że jest to drzewo i kiedy je widzimy sosna, która jest bardzo różna, wiemy też, że jest to drzewo. Pomysły służą nam do prawidłowego myślenia i nie gubienia się w ciągłym zamieszaniu, ponieważ, jeśli są uzasadnione, są wszędzie ważne.
Ale, zdaniem Platona, idee nie były częścią tego samego planu istnienia, co nas otacza w świecie fizycznym. Dla niego, gdy widzimy różne rodzaje krzeseł i rozpoznajemy je jako takie, nie ograniczamy się do rozpoznawania wspólnych właściwości fizycznych tych obiektów, ale raczej przywołaliśmy pomysł "krzesła", który istnieje poza nimi .
Materiał składa się z cieni
Zgodnie z filozofią tego myśliciela, za każdym elementem świata fizycznego istnieje ideał, idealna idea każdej rzeczy, która pojawia się w naszym umyśle w sposób mniej lub bardziej niedoskonały, ale zdecydowanie nie wyłania się z królestwa materiału, ponieważ należy do świata idei, miejsca doskonałych, uniwersalnych i niezmiennych elementów. Ta koncepcja jest kluczowa dla teorii idei Platona.
Tak więc rzeczywistość, którą postrzegamy zmysłami, jest z gruntu oszustwem dla Platona , zbiór złych kopii elementów składających się na świat idei, z których każdy ma niedoskonałości, które oddalają go od jego prawdziwej istoty. Na przykład figury geometryczne istnieją tylko w ideach, ponieważ nie ma elementu natury, który wiernie je odtwarza: nawet mniej lub mniej kuliste ciała, takie jak bąbelki lub krople wody, tworzą rzeczywistą kulę.
Prawda tkwi w ideach
Platon nie wskazał po prostu, że istnieje przepaść nie do pokonania między światem idei a światem rzeczy materialnych; też Bronił idei, że prawda należy do pierwszego królestwa, a nie do drugiego , Aby to zademonstrować, zwrócił się do matematyki, tak jak robiły to sekty pitagorejskie: geometryczne i liczbowe relacje są zawsze prawdziwe same w sobie, niezależnie od tego, co dzieje się w świecie materii.
Podobnie, Platon zaczął wierzyć, że prawda istnieje poza tym, co potrafią dostrzec nasze zmysły , Jeśli matematyka i geometria są prawdziwe niezależnie od tego, co możemy znaleźć wokół nas, musi istnieć sfera idei, w której można znaleźć wszystkie.
Miejsce, w którym jest idealna idea krzesła, kwiatu, rzeki i wszystkiego, co istnieje. Ucieleśnił ten pomysł w jednej z jego najbardziej zapamiętanych alegorii, znanej jako mit jaskini: prawda istnieje, chociaż nikt nie był w stanie uzyskać do niej dostępu ze względu na ograniczenia życia w świecie fizycznym.
Wrodzone idee według Platona
Ale teoria idei Platona postawiła pytanie, którego nie można było zignorować: jak to możliwe, że będąc światem idei i materialnych dwóch odrębnych wymiarów, jesteśmy w kontakcie z oboma? Aby odpowiedzieć na to pytanie, filozof ateński zaczął od idei, że to, co identyfikujemy z naszą osobą, jest w rzeczywistości kombinacją dwóch elementów: ciała i duszy .
Nasz umysł, związany ze świadomością nas samych i naszą zdolnością do myślenia, jest w rzeczywistości istotą należącą do świata idei, który mimo że jest wieczny, został tymczasowo zamknięty w materialnym więzieniu (naszym ciele).
Z drugiej strony ciało ma zmysł, by wiedzieć, co dzieje się w świecie fizycznym, ale jest niedoskonałe, łatwe do uszkodzenia, a także podlega oszustwu pozorów, podczas gdy dusza ma rozum i, jako należy do świata ideałów, ma wrodzoną zdolność wywoływania elementów świata idei. Dlatego dla Platona Aby wiedzieć, należy pamiętać poprzez użycie rozsądku, aby obrazy i koncepcje pojawiły się ponownie w naszej świadomości które my nosiliśmy już od urodzenia i które odpowiadają królestwu wiecznemu i uniwersalnemu.
Rola filozofa
Według Platona, zadaniem filozofa jest unikanie analizy zjawisk świata fizycznego, wypełnionych zwodniczymi formami i skupić się na dostępie do idealnych pomysłów z wykorzystaniem rozsądku. Ta funkcja wyraża się również w jego alegorii platońskiej pieczary.
Ale to nie jest tak romantyczne, jak się wydaje: ten filozof bronił modelu organizacji politycznej, w której rząd był zasadniczo sprawowany przez oligarchię myślicieli, i proponował silna segregacja według klas społecznych .
Teoria idei jest zatem propozycją dotyczącą tego, co istnieje, ale także o tym, jak można uzyskać rzetelną wiedzę i jak należy nią zarządzać. Oznacza to, że dotyczy zarówno gałęzi filozofii ontologii, jak i epistemologii i polityki.
Co pozostaje z teorii idei?
Obecnie, choć filozofia platońska jest rzadko broniona w kręgach akademickich, wciąż wywiera ona znaczący wpływ na nasz sposób myślenia.
Za każdym razem, gdy wyobrażamy sobie prawdę jako coś niezależnego od zdarzeń, które mają miejsce w świecie, będziemy odtwarzać część teorii idei Platona, nie zdając sobie z tego sprawy.
