Psychoterapia Junga: między symboliką a wyobraźnią

Kwiecień 2, 2024

Nie osiąga się oświecenia przez fantazjowanie o świetle, ale uświadamianie sobie ciemności

-Carl Jung

Wewnątrz różnych szkół psychoanalitycznych i psychoterapeutycznych, które wyłoniły się z podejścia Zygmunta Freuda, i które czasami są objęte terminem głęboka psychologia (Psychoanaliza, indywidualna psychologia Adlera i psychologia analityczna Junga) podzielają przesłanki istnienia psychiczny substrat zawierający nieświadome czynniki, które warunkują i określają sposoby myślenia, odczuwania i działania jednostek .

Nieświadomość: wyparte pragnienia i zbiorowe wzorce

Dla psychoanalizy Freuda, nieprzytomny jest konglomerat fantazji i pragnień, które zostały wyparte przez jednostkę w jego procesie adaptacji do sfery społecznej , Dlatego odnosi się do treści związanych z osobistą historią danej osoby, przywiązując szczególną wagę do pamięci do powiązania z postaciami rodzicielskimi.

Szwajcarski psychiatra Carl Jung, twórca psychologii analitycznej, częściowo zgadza się z tym budżetem, ale twierdzi, że oprócz treści biograficznych, w nieświadomości można także zidentyfikować elementy, które są częścią historii filogenetycznej ludzkości , Proponuje to, że oprócz osobistej nieświadomości, istnieje zbiorowa nieświadomość, złożona z prototypów doświadczeń i zachowań, które wszyscy ludzie mają jako gatunek.

Archetypy w zbiorowej nieświadomości

Te wzorce zachowań, które Jung nazywał archetypami, są ściśle związane z instynktami, o ile działają jak bodziec, który zmusza nas do wykonywania określonych zachowań i promowania reakcji typowe dla różnych okoliczności naszego życia (wyzwolenie się od rodziców, zrodzenie rodziny, posiadanie potomstwa, szukanie pożywienia, odpowiednie terytorium, udział w zbiorowości, transformacja porządku społecznego, śmierć).

W przeciwieństwie do instynktów, które są napędami o stosunkowo zamkniętym i betonowym obwodzie, archetypy zachowują się w otwarty i symboliczny sposób ; Jednak jego brak realizacji jest również źródłem dyskomfortu i frustracji.

Jung twierdzi, że można wywnioskować istnienie archetypów z ich manifestacji, z których jednym są typowe dramatyczne obrazy i struktury, które można znaleźć, z różnymi kulturowymi ubraniami, w mitologicznych i fantastycznych opowieściach z różnych miejsc i czasów. ,

Mity pokazują nam, jak ludzkość napotyka różne sytuacje krytyczne, i choć niektóre z nich mają tysiące lat, nadal rezonują i mają wpływ na naszą psychikę, ponieważ wyzwania, o których wspominają, nadal nam towarzyszą.

Jung podkreśla, że przy wielu okazjach nie jest możliwe nawiązanie bezpośredniego lub pośredniego kontaktu między narodami, aby wyjaśnić strukturalne podobieństwa mitów. Istotne jest również to, że te dramaty i typowe postacie powstają również spontanicznie w psychotycznych urojeniach i halucynacjach, a także w odmiennych stanach świadomości jako efekt praktyki medytacyjnej lub spożycia substancji psychedelicznych. Niektóre sny, których treść nie może być związana z aspektami biograficznymi, mogą być również wyrazem archetypowych obrazów.

Archetyp bohatera słonecznego

Freud i Jung nie tylko dystansowali się przez swoje różne koncepcje dotyczące nieświadomości, ale także za jego wypowiedzi na temat natury podstawowej energii, która porusza ludzi : libido.

Jak dobrze wiadomo, libido jest, według Freuda, seksualną naturą, podczas gdy dla Junga seksualność jest tylko jednym z przejawów znacznie szerszej i bardziej wszechogarniającej energii życiowej. Jung opisuje libido jako energię twórczą, która jest źródłem i motorem wszechświata , Energia ta manifestuje się w istotach ludzkich jako pragnienie transcendencji, realizacji, poszerzania świadomości. Jung odkrył, że ten proces manifestacji i rozwijania energii życiowej manifestuje się mitycznie poprzez archetyp słonecznego bohatera. Ten archetyp jest prototypem wielu starożytnych i współczesnych opowieści, w których opowiadana jest transformacja bohatera (Odyseja, Gwiezdne wojny, Władca Pierścieni)

Poprzez serię podróży i przygód (aby wyruszyć w podróż, walczyć ze smokiem, zejście do podziemia, śmierć, odrodzenie) i spotkać się i konfrontować z innymi archetypami (cień, animus-anima, stary mądry, wielka matka ) bohater wchodzi w relację z siłami podziemia (nieświadomość), znajduje poszukiwany skarb i powraca do swojego miejsca pochodzenia, aby dzielić się "światłem", mądrością ze swoim ludem.

Jung proponuje zrozumieć tę mityczną strukturę, jak projekcja psychicznego procesu transformacji i ewolucji, do której jesteśmy nazywani wszyscy ludzie , Każda ludzka dusza jest zmuszona zmierzyć się z szeregiem okoliczności, które sprawiają, że objawia ona swoje powołanie, szczególne wezwanie, swój szczególny wkład w kolektyw, świat. Przejawia się jako pragnienie wiedzy, przezwyciężenia, dla całości. Ta ścieżka ewolucyjna nazywam procesem indywidualizacji i jest również uważana za symbol stopniowej transformacji ego w jego konfrontacji i adaptacji do sił nieświadomości i świata zewnętrznego.

Kompleksy afektywne

Archetypy są humanizowane w osobach z tego, co Jung nazwał osobiste kompleksy afektywne, Kompleksy oprócz tego, że są nasycone przez archetypy, są karmione naszymi osobistymi doświadczeniami , Można je traktować jako zbiór obrazów i reprezentacji, naładowanych emocjonalnie, wokół wspólnego tematu (związek z ojcem lub matką, moc, erotyka itp.)

Różne okoliczności naszego życia konstelują, to znaczy, że pewne kompleksy są ważniejsze. A konstelacja złożona Zmienia to nasze świadome postrzeganie i wolę, barwiąc je uderzeniami odpowiednich archetypów dodanych do poprzednich doświadczeń w odniesieniu do tego samego tematu. Starożytne demoniczne posiadłości i liczne zaburzenia osobowości są wyrazem wysoce konstelowanych kompleksów. W takich przypadkach zachowują się one jak masowe najazdy nieświadomości, które uciskają i unieważniają funkcje ego i świadomości.

Kompleksy są wyrażane w naszej psychice jako ograniczenia, potrzeby, punkty widzenia, reakcje emocjonalne, poczucie podziwu lub nieproporcjonalna pogarda, obsesyjne idee. Mają zdolność uosabiania się w naszych snach i generowania zdarzeń i okoliczności w świecie fizycznym o analogicznych znaczeniach (somatizacje, wypadki, spotkania z ludźmi, powtarzanie zakończonego rodzaju relacji). Zdolność eksternalizacji archetypów i kompleksów jest podstawą zjawiska opisywanego przez Junga jako synchroniczność.

Kompleksy afektywne są uważane za cząstki składowe nieświadomej psychiki, a więc nie tylko część zakresu psychopatologii , Działają tak, jakby w naszym domu żyli zwierzętami, że jeśli je zignorujemy lub zignorujemy, prędzej czy później skończą przeciwko nam, powodując wiele spustoszeń. Alternatywą jest nawiązanie z nimi kontaktu, zwrócenie uwagi na ich potrzeby, abyśmy z czasem i wysiłkiem zdołali jakoś je oswoić, mogąc nawet wykorzystać ich potencjalne zasoby. Nieświadomość, czy nam się to podoba, czy nie, będzie działała w nas, więc najodpowiedniejszą rzeczą jest wejść w jej tajemnice

Ten dialog z naszymi kompleksami, z naszymi wewnętrznymi postaciami, które, jak widzieliśmy, są wyrazem dramatu ku realizacji naszego najgłębszego ja, wymaga postawy symbolicznej poprzez wyobraźnię i kreatywność.

Wyobraźnia i kreatywność jako dialog z nieświadomością

Wyobraźnia została zniesławiona przez myśl racjonalistyczną i materialistyczną od czasu Oświecenia, biorąc pod uwagę, że nie ma ona żadnej wartości, aby uzyskać ważną i produktywną wiedzę. Jung jednak łączy się z prądem hermetycznym i fenomenologicznym rozpoznaje zakres wyobrażonego, który obejmuje mity, sny i fantazje jako elementy umożliwiające dostęp do paradoksalnej złożoności psychiki, do głębi ludzkiej natury, a przede wszystkim do tej innej wzniosłej rzeczywistości, która nas zamieszkuje i warunkuje.

Wyobraźnia

Wyobraźnia jest uznawana za symboliczną właściwość jednoczenia i pogodzenia biegunowości; wyrażać, sugerować i wywoływać to, czego nie można zrozumieć; kompleksowo podejść do zjawisk nieklasujących poprzez koncepcję i racjonalność. Analityk James Hillman proponuje wyobraźnię jako język duszy.

Wyimaginowany manifestuje się spontanicznie w snach i dlatego jego interpretacja jest podstawową częścią psychoterapii jungowskiej. Również można sztucznie nakłonić wyobrażonego w przestrzeni terapeutycznej techniką aktywna wyobraźnia , Polega to na umożliwieniu wyrażenia się treści nieświadomości, wykorzystując jej zdolność personifikacji.

Proponuje się następnie nawiązać kontakt z naszymi postaciami wewnętrznymi, słuchać ich z uwagą i rygorem, wchodzić w interakcję i rozmawiać z nimi tak, jakby były prawdziwymi bytami.

Sposoby podejścia do nieświadomości

Nasze wewnętrzne postacie można przywołać poprzez obraz snu, intensywne emocje, symptomy. Każdy z nas ma modalność, która ułatwia tę komunikację. Są ludzie, którzy słyszą głosy lub postrzegają obrazy wnętrza, niektóre wyrażają się poprzez ruchy ciała w rodzaju tańca. Dla innych kontakt z nieświadomością możliwy jest poprzez automatyczne pisanie, technikę stosowaną przez surrealistów.

Jung różnicuje próżne fantazje z aktywną wyobraźnią, podkreślając to w tym drugim ego przyjmuje postawę aktywną, tzn. nie biernie i pokornie akceptuje głosy i obrazy nieświadomości , ale interpeluje je , Aktywna postawa oznacza wspieranie i utrzymywanie napięcia za pomocą nieświadomości, pozwalając na to, co nazywa się transcendentną funkcją, to znaczy nowe narodziny, pojawienie się nowej postawy, produktu tej konfrontacji.

Transcendentna funkcja psyche pozwala na pogodzenie pozornie nieprzejednanych przeciwieństw. Jest to pojawienie się trzeciego elementu lub perspektywy, która obejmuje i integruje elementy, które były przedmiotem sporu. Jest to proces konfliktów, negocjacji i porozumień przejściowych.

Technika aktywnej wyobraźni jest często wykorzystywana w zaawansowanych stadiach analizy, ponieważ wymaga uporządkowanego ego, które wspiera napięcie przeciwieństw i nie ulega dysocjacji lub identyfikacji z niektórymi treściami nieświadomości.

Jung podkreśla, że brania podświadomości na poważnie nie oznacza brania jej dosłownie, ale dawania jej kredytu, dając jej możliwość współpracy z sumieniem, zamiast automatycznie go zakłócać. Ta współpraca nieświadomości jest związana z samoregulująca zasada psychiki, podstawowa koncepcja w perspektywie jungowskiej.

Wyobraźnia jako czynnik ułatwiający samoregulujący się mechanizm psychiki

Psyche jest przedstawiany jako dynamiczny system sił przeciwstawnych (świadomy-nieświadomy, postęp-progresja libido, logiki materii), z wewnętrzną tendencją do utrzymywania równowagi. Ten samoregulujący mechanizm implikuje permanentną grę kompensacji i komplementarności pomiędzy komponentami psychicznymi.

Stan równowagi psychicznej zmienia się w sposób regularny przez bodźce płynące z labilności świata wewnętrznego i zewnętrznego. Ta zmiana wymaga modyfikacji, które dostosowują się do nowych wymagań, promując w psychice transformację do etapów rosnącej złożoności i integralności. Objawy neurotyczne (obsesje, depresja, lęk, wypadki, somatizacje, powtarzanie wzorców relacji, autosabotaż) są wyrazem próby nieświadomej psychiki w poszukiwaniu tego wyższego stanu równowagi. Próba stworzenia świadomości od potknięć.

Dialog z nieświadomą psyche poprzez wyobraźnię pozwala działać samoregulującym mechanizmom psychiki bez konieczności uciekania się do symptomatycznych zjawisk. W pewien sposób antycypuje wydarzenia i unika tego zdania Junga, w którym "wszystko, co nie jest świadome, będzie przeżyte za granicą jako przeznaczenie".

Samoregulacja: jeden z kluczy nieprzytomności

Mechanizm samoregulacji psychiki nazywany jest przez analityka Jamesa Hillmana naszym wewnętrznym daimonem. Z tą hellenistyczną koncepcją zamierza się nawiązać ta siła, która prowadzi nas przez dobro i zło, aby wyrazić nasze powołanie, nasze szczególne wezwanie , Wyobraźnia i kreatywność są zatem sposobem interpretowania mrugnięć losu, znaków naszego daimona.

Rozwój postawy symbolicznej, która ma na celu rozwój psychoterapii Junga poprzez wyobraźnię, pozwala nam uciec od wąskiej dosłowności faktów. Daje nam dostęp do paradoksalnych logik podpowierzchniowych. Łączy nas z głęboką wieloznacznością zdarzeń poprzez symbole, analogie i odpowiedniki.

Również postawa symboliczna Rozszerza naszą wrażliwość i gotowość konstruktywnego reagowania na tę różnorodność życia, która nas łączy oraz integrować i współistnieć z naszymi ponurymi aspektami. Dialog z nieświadomością pozwala nam stać się współtwórcami naszej rzeczywistości, a nie tylko niewolnikami czy ofiarami okoliczności.